П’яныя, голыя і шчаслівыя. Хто сапраўды п’е болей за ўсіх у свеце?

Нядаўна паспрачаўся з адной маладой датчанкай. Спяшаўся падзяліцца радаснай навіной: «Уяўляеш, Беларусь — першая ў свеце па колькасці спажытага алкаголю на аднаго чалавека!» Датчанкай недаверліва паглядзела на мяне: «Не можа такога быць! Данія — вось хто першая ў свеце па спажыванні алкаголю».

Разгубленасць светлавалосай дачкі народу вікінгаў зразумелая: Данія, звычайна, ва ўсіх больш-менш значных для датчан рэйтынгах аказваецца здольнай заняць калі не першае месца, то хаця б увайсці ў дзясятку. Першая па шчасці, першая па даверу сярод людзей адзін да аднаго, першая па адсутнасці карупцыі… І тут, такая неспадзяванка: нехта лепшы за цябе, ды яшчэ ў такой важнай галіне, як спажыванне алкаголю.

Фрайдэй бар

Дацкая піўная культура — рэч непаўторная. Яна не абмяжоўваецца ўтульнымі і перапоўненымі ў пятніцу і суботу англійскімі і ірландскімі пабамі. Тут можна (і нават трэба) самотна піць на кухні, ва ўніверсітэце, проста ў кабінеце прафесара. Болей за тое, піць па пятніцах — амаль закон. Канешне, калі ты не хочаш збегчы ад усяго свету.

Недзе пасля 12 гадзін дня дацкія ўніверсітэты пачынаюць ператварацца ў вялізны паб з усімі неабходнымі атрыбутамі: скрынямі піва (пра дацкае Carlsberg чулі, пэўна, усе), вясёлымі студэнтамі і, часам, выкладчыкамі, і вялізнай дыскатэкай. Але піва — асноўны напой на такіх паці — не надта алкагольнае (3–4% у сярэднім), таму каб напіцца і пачаць таньчыць на ўніверсітэцкіх зэдліках і партах хаця б да 9 вечара, піць трэба ўжо ад абеду.

Барная культура патрабуе сваіх герояў. Таму самымі важнымі людзьмі на ўніверсітэцкай праграме становяцца бармэны, якіх выбіраюць раз у паўгода. Яны адказныя за арганізацыю фрайдэй бараў (так завецца ўся гэта вакханалія): за ўласныя грошы бармэны набываюць алкаголь, каб, зарабіўшы на яго продажы ў пятніцу, на наступным тыдні набыць на выручку чарговую партыю для новай пятніцы. Фрайдэй бар у кожнай праграмы ўласны. На юрыдычную п’янку трапіць, да прыкладу, не так проста, як на філасофскую. Для ўваходу на «рэлігійны» фрайдэй бар (праграмы рэлігіязнаўства) дастаткова ведаць пароль «біблія». Паступова паці распаўзаецца па ўніверсітэту, запаўняючы ўсе ўтульныя закуткі вялізнага будынку, падлога становіцца ліпкай, алкагольны водар — паўсюдны.

Галоўнай загадкай застаецца, хто прыбірае ўсю гэту гару смецця і мые ліпкую падлогу ўніверу ў суботнюю раніцу. Але штораніцу ў суботу ўніверсітэт выглядае не менш чыстым за звычайны працоўны дзень. Толькі дзе-нідзе вакол універсітэцкіх будынкаў можна пабачыць пустыя шкляныя прабіркі, раней поўныя духмянымі ружовымі, барвовымі ці зялёнымі шотамі.

Рэгата ў сажалцы

«Вы разумееце, што жывеце сярод датчанаў занадта доўга, калі не ўяўляеце, як паці можа абысціся без алкаголю», — антраполагу Дэнісу Нормаку (Dennis Nørmark) даволі часта даводзіцца тлумачыць замежнікам, што працуюць у Даніі, шматлікія культурныя асаблівасці тутэйшага грамадства. І алкагольная культура — адна з галоўных частак раздзелу «адпачынак» у ягоных лекцыях. Бо Фрайдэй бар — з’ява не выключна ўніверсітэцкая. Многія кампаніі ладзяць аналагічныя пятнічныя папойкі для сваіх супрацоўнікаў з бясплатным (!) алкаголем, каб хоць троху згуртаваць калектыў у такім індывідуалісцкім (але ў многіх галінах і даволі калектывісцкім) дацкім грамадстве.

Фота: Aoaguide

Адна з галоўных «п’яных» падзей універсітэту Орхуса (датчане сцвярджаюць, што гэта буйнейшая студэнцкая тусоўка Паўночнай Еўропы), якую чакаюць і да якой рыхтуюцца цэлы год, — гіганцкае лодачнае шоў у неверагодна маленькай сажалцы. Датчане ўмеюць смяяцца з сябе, таму далі гэтаму шоў здзеклівы назоў Kapsejladsen ці «Рэгата». Тысячы студэнтаў, старэйшых школьнікаў і проста жыхароў гораду набіваецца ў вялікі ўніверсітэцкі парк, запаўняючы ўсю вольную прастору вакол невялічкай сажалкі, і пускаюцца ў абрад самазнішчэння.

Фота: Djøf Studerende 

Піць трэба шмат, а пачынаць лепей, а 9 ранку. Тады да 4 гадзінаў дня ты будзеш у найлепшым стане, каб назіраць за кульмінацыяй дня: гонкай байдарачнікаў з усіх факультэтаў універсітэту, што змагаюцца за галоўны прыз — «залаты тазік». Вядома, п’юць тут не толькі гледачы, і нават не толькі вядоўца ўсяго 20-тысячнага мерапрыемства. Абавязковай часткай праграмы ёсць спажыванне алкаголю самімі «спартоўцамі». Хаця стан іхняга лёгкага ап’янення, пэўна, непараўнальны з той бязмежнай медытацыяй, у якой цалкам распранутыя юнакі і дзяўчыны прыкладна за 2 гадзіны да фіналу гонкі ў жорсткім спрынце аббягаюць вакол возера і ў канцы дыстанцыі кідаюцца ў ягоныя мутныя воды, каб выйсці адтуль бруднымі героямі дня.

Ужо праз некалькі гадзін агульнаўніверсітэцкай п’янкі газон пад нагамі ператвараецца ў звычайнае фестывальнае месіва, удзельнікі — у гэткі ж самы п’яны фестывальны натоўп, палеглы хто дзе.

«Ты, напэўна, у шоку?» — мая выкладчыца Лізана Вілкен, галоўная спецыялістка Даніі па Еўрабачанню, што апошнія дні літаральна не вылазіла з тэлебачання (на наступны дзень у Капенгагене мусіў адбыцца фінал гэтага конкурсу), з разуменнем глядзіць на мяне, сустрэўшы пасля майго вяртання з палёў «рэгаты». Яна заўважае, што бачыла ў фэйсбуку скаргі іншых выкладчыкаў, якія жаліліся на немагчымасць працы ў час нудысцкіх забегаў і ўсеагульнай п’янкі. Я спрабую быць ветлівым і прыгадваю сваю размову з светлавалосай датчанкай: «Так і мусіць быць, вы ж першая краіна ў свеце па спажыванні алкаголю», — даволі недарэчна выдаю я і вяртаюся да сваіх кніжак у бібліятэку.

Што да рэйтынгаў, то і беларусы, і датчане маюць законнае права спачываць на лаўрах «першых». Усё залежыць ад таго, як лічыць. У тым рэйтынгу, дзе мы — першыя, лічаць чысты алкаголь на аднаго чалавека. А ў «дацкім» рэйтынгу ўсё троху прасцей — бярэцца статыстыка колькасці бутэлек/банак і іншых адзінак спажытага алкаголю і дзеліцца на памер невялікай нацыі ў 5.5 млн. чалавек. Так і атрымліваецца, што і мы харашы, але і датчане не адстаюць.