Віталь Рыжкоў пра літаратуру, музыку і сябе

Будучы інжынэр-мэханік, які перамагае ў літаратурных конкурсах, аматар вэб-дызайну, яркі прадстаўнік моладзевай магілёўскай тусоўкі пра тое, чым скончылася ягонае абяцаньне нікому не паказваць свае вершы на працягу 5 год і якім піярам карыстаецца гурт “Tav.Mauzer”.

Менск-Магілёў і асаблівасьці будучай прафэсіі

Ты сам з Магілёва. А наколькі часта бываеш у Менску? 

Я даволі часта прыяжджаю ў Менск. Звычайна, з нашымі магілёўскімі гуртамі, каб падтрымаць іх на выступах. За апошні месяц быў ужо тры разы - з Nevma, Tav.Mauzer.

У цябе ёсьць магчымасьць параўнаць студэнцкае, моладзевае жыцьцё ў Менску і Магілёве. У чым адрозненьне? 

Менск – больш хуткі горад. Студэнты тут больш мэтанакіраваныя. Тады як у Магілёве жыцьцё разьмеранае і спакойнае. Да таго ж, у нас няшмат месцаў, дзе можна правесьці вольны час. Я калісьці спрабаваў паступіць у БДУІР, але пасьля першага іспыту падумаў, што не прайду па конкурсе - таму забраў дакуманты і паступіў у тэхнічны ўнівэрсытэт у Магілёве.

А якую спэцыяльнасьць ты абраў?

Абрэвіятура гучыць: ПДМ, то бок - пад'ёмна-транспартныя, будаўнічыя, дарожныя машыны і абсталяваньне.

Расшыфруй, калі ласка :). Ты будзеш...

…інжынэрам-мэханікам (крый Божа! :))

А чаму менавіта такі выбар? 

Калі б ў той час я быў упэўнены ў сваіх пісьменьніцкіх здольнасьцях, то паступаў бы, напэўна, на беларускую альбо славянскую філялёгію. Але гэтыя пяць год у тэхнічай вну для мяне – сапраўднае выпрабаваньне. Да таго ж, я лічу, што мужчыне нядрэнна атрымаць тэхнічную адукацыю, каб у будучыні неяк карміць сям’ю. :)

Што такое “агульныя могілкі” і пры чым тут “Наша ніва”

Ты стаў адным з дваццаці ляўрэатаў літаратурнага конкурсу “Нашай Нівы”. Наколькі гэта было для цябе нечакана? 

На гэты конкурс я вырашыў даслаць ня толькі лепшыя, на маю думку, вершы. Палову я абраў з тых, што ўжо чытаў на публіцы - вядомыя вершы. А другую палову склала нешта з таго, што я пісаў “у стол” і нікому не паказваў. Таму, знайшоўшы сваё імя сярод пераможцаў конкурсу, быў прыемна ўражаны.

Наколькі для цябе важная гэтая перамога? 

Гэта для мяне вельмі важна. Творы пераможцаў будуць апублікаваныя асобнай кнігай (калі нічога ня зьменіцца), а гэта значыць, што маё імя нехта заўважыць. І гэта добра – быць на слыху.

Гэта такі “белы” піяр. А як наконт “чорнага”? Ніколі не спрабаваў карыстацца?

:) Мне прапаноўвалі скарыстацца “чорным” піярам, але я не хацеў бы. “Чорным” піярам скарыстаўся ўжо гурт “Tav.Mauzer”, і мы усе ведаем як гэта выглядае. :) Што б атрымалася зь мяне як з паэта?

Магчыма, быў бы панк-паэт?

Не, панк-паэтаў хапае. Я ўсё ткі абіраю больш спакойны і рамантычны кірунак у сваім разьвіцьці.

Каго з пераможцаў літаратурнага конкурса “Нашай Нівы” ты ведаеш? Як ацэньваеш іх творчасьць?

Мне вельмі спадабалася нізка вершаў адной дзяўчыны пра пачуцьці, дзе апісваецца ўсе сем. На жаль, ня памятаю ейнага імя. Магу сказаць пра Сяргея Пястончыка: у яго такая брутальная проза… З Сяржуком Семянюком і Ірынай Барысевіч мы ўпершыню пазнаёміліся ў Ляўках на сёлетніх Купалаўскіх чытаньнях, потым бачыліся на Крапівеньскім полі. З Настасьсяй Манцэвіч упершыню пабачыліся (“разьвіртуаліліся”) на фэстывалі паэзіі “Парадак слоў” у Менску; на яе творы трапляў у Інтэрнэце.

У кнізе “Нашай Нівы” будуць твае вершы. А ты не задумваўся пра ўласны зборнік?

Я думаю, што кніга, дзе зьмяшчаецца больш двух аўтараў – гэта ўжо агульныя могілкі, братэрскі дол… :) А я, канешне, пляную выдаць кнігу ўласных вершаў, але толькі праз чатыры-пяць год.

Чаму менавіта праз такі час?

Шмат хто з маіх сяброў кажа, што ў мяне завышаная самакрытыка. Няшмат з напісанага мною бачыць сьвет: штосьці кладу “ў стол”, штосьці – ў сьметніцу. Я жадаю мець лепш адну кнігу, але такую, каб зьмешчанае ў ёй задавальняла мяне як мінімум на 90%, каб я мог адказваць за кожнае напісанае слова. А праз такі час – таму што тады мне будзе 24-25 год :). Да таго ж, я лічу па тэмпах таго, як ідзе адбор найбольш якасных вершаў. Калі тэмпы павялічацца, то, магчыма, і кніга зьявіцца хутчэй. 

Пра першае каханьне, рэп, беларускую паэзію і беларускіх студэнтаў

Ці мог бы ты неяк акрэсліць стыль сваёй творчасьці?

Цікавае пытаньне.... Ня думаю, што па вершах маладога паэта можна вылучыць пэўную стылёвасьць. Што ж тычыцца накіраванасьці, то для маіх вершаў, як на маю думку, гэта –  проза. Часам з рыфмай. :) 

А калі ты напісаў свой першы верш?

Самы першы – у другой клясе :). А з сур’ёзным намерам узяўся за асадку ў 13 гадоў.

“Сур’ёзны намер” – гэта значыць верш быў прысьвечаны дзяўчыне, правільна? Ты неяк узгадаў, што ў пэўным сэнсе перапісваеш-удакладняеш яго дагэтуль, але ці ведае яна? І ўвогуле, што гэта за дзяўчына? :)

Дзяўчына… сьціплая, разумная, сымпатычная. Фактычна – першае каханьне :). Цяжка ўздыхну і больш нічога не скажу.

Ці ведае? Дакладна не магу сказаць. Але ж калі яе сяброўкі здагадаліся, пачытаўшы тое-сёе, дык чаму б і ёй ня ведаць? 

Калі меркаваць па тым, што ты вучысься на тэхнічнай спэцыяльнасьці, то напісаньне вершаў для цябе – гэта хутчэй хобі?

У прынцыпе так, але калі так разважаць, то можна сказаць, што ў 90% пісьменьнікаў Беларусі гэта таксама хобі :). Уласна літаратурнай працай у нас няшмат хто жыве. Той жа Хадановіч, напрыклад, працуе выкладчыкам.

Якія тады ў цябе ёсьць яшчэ хобі? 

Я займаюся дызайнам на аматарскім узроўні. Зрабіў ужо некалькі вэб-старонак маладым гуртам. Дызайн, канешне, не на самым высокім узроўні, але для гуртоў важна напачатку мець сваю старонку, каб было што паказаць. Апошнім часам займаўся сайтам гурта “Tav.Mauzer”. 

А раней калісьці і сам цікавіўся музыкай, чытаў рэп. :) 

Праўда? І захаваліся запісы?

Так, але спадзяюся, што іх ніхто не пачуе :). Насамрэч, гэты вопыт мне ў чымсьці дапамог. Я перастаў баяцца сцэны, выступу перад людзьмі, штосьці ўзяў у будучым для сваёй паэзіі. 

Я ведаю, што ты пішаш песьні для беларускіх гуртоў. Ці шмат песень ужо напісаў, напрыклад, для "Tav.Mauzera"? Што гэта за песьні? 

Ян Маўзэр папрасіў напісаць пакуль толькі адну, бо і сам здольны на напісаньне тэкстаў. Кажа, што ім насамрэч куды больш патрэбныя кампазытары.

А так…Ці то творчы крызыс у яго быў, ці то наўпрост не было ідэй – ня ведаю. Тое быў люты 2006, і тэрмінова спатрэбілася песьня да вясны на пэўную тэматыку. Паколькі такую тэму ўва ўласнай творчасьці я распрацоўваў толькі ўскосна, я пагадзіўся паспрабаваць.

Песьня была зробленая, але дужа позна. Мае назву “Пакаленьне” (“Джынс”). Чуў яе на рэпэтыцыях: спакойная, балядная, з журбой. Але ці выйдзе яна афіцыйна, я сказаць не магу; а загадваць у такіх справах – няўдзячная справа.

Калі не сакрэт, то які ганарар атрымаў за гэта?

Зразумела, ніякага.

А якой будзе беларускае паэзія праз 100 год? Як ты думаеш?

Цяжка загадваць на такі вялікі пэрыяд. Магчыма, гэта будзе нешта, што вырасьце на верлібры, але я, хутчэй, памыляюся.

А калі загадваць не такі вялікі пэрыяд? 

Тады на верлібры дакладна. Да гэтага ўсё падрыхтавана і пераход ужо адбываецца.

Не ціхары свае посьпехі – ляўрэатам якіх прэмій ты яшчэ зьяўляесься?

Атрымаў прэмію “Дзень зямлі 2003”. Праўда, ня першую. Таксама стаўся ляўрэатам магілёўскага фэстывалю “Плястылінавы бусел” у 2005 годзе. “Сапраўдным адкрыцьцём” (так пісала НН) стаўся я на Купалаўскіх чытаньнях 2006 у Ляўках. А, увогуле, калі пачаў пісаць вершы ў 1999 годзе, даў сабе абяцаньне нікому іх не паказваць на працягу 5 год.

І ўсё ткі не стрымаў гэтае абяцаньне. А чаму? 

У той час (2003) я павінен быў загладзіць правіну па вучобе перад настаўніцай беларускай літаратуты: я быў вінен ёй 2 сачыненьні. Жанна Мікалаеўна – чалавек лібэральны, заўжды вітае творчасьць. Некаторыя дзяўчаты ўвогуле не пісалі сачыненьні, не чыталі творы, а насілі ёй уласныя вершы. Яна пасьля рабіла самвыдатаўскія зборнічкі з гэтых твораў. І вось я прапанаваў ёй замест гэтых двух сачыненьняў прынесьці свае вершы. Калі яна прачытала іх, сказала, што не я іх напісаў. Я яшчэ доўга прыносіў свае творы, каб ўпэўніць яе. Вось яна і даслала іх на конкурс “Дзень зямлі”.

“...пульсаваць паміж інтэлігенцыяй і спартыўнымі хлопцамі...”

Што значыць быць студэнтам?

Гэта значыць быць вольным чалавекам, але й мець нейкую адказнасьць.

Вольным ад чаго і адказнасьць перад чым?

Вольным перад сабой, і адказнасьць таксама перад сабой. То бок можна, напрыклад, на лекцыі не хадзіць, але пры гэтым адказваць за прапушчаныя дысцыпліны, важныя для будучай прафэсіі.

А што для цябе значыць быць беларускім студэнтам?

Гэта значыць пульсаваць паміж інтэлігенцыяй і спартыўнымі хлопцамі, якім нічога акрамя піва не патрэбна. :)

А сам ты любіш піва? Якое?

Адразу зразумела, што да інтэлегенцыі ты мяне не адносіш :))))
Люблю ня піва, а нармальную кампанію. А ў нармальнай кампаніі падыйдзе амаль любое піва (ня буду тут крыўдзіць беларускія й расейскія гатункі). :)

Значыць, ёсьць розьніца паміж італійскім альбо французскім і беларускім студэнтам?

Канешне ёсьць. Наш студэнт у сваёй большасьці належыць яшчэ да “савецкага” тыпу студэнцтва :).